حجاب در آيين يهود
همه موءرخان، از حجاب سخت زنان يهودي سخن گفته‏اند¹⁴. ويل دورانت مي‏گويد: گفت‏وگوي علني ميان ذكور و اِناث، حتّي بين زن و شوهر از طرف فقهاي دين ممنوع گرديده بود.... .دختران را به مدرسه نمي‏فرستادند و در مورد آنها كسب اندكي علم را به ويژه چيز خطرناكي مي‏شمردند. با اين همه، تدريس خصوصي براي اِناث مجاز بود.¹⁵ نپوشاندن موي سر خلافي بود كه مرتكب آن را مستوجب طلاق مي‏ساخت.¹⁶ زندگي جنسي آنان، عليرغمِ تعدد زوجات، به طرز شايان توجّه ، منزّه از خطايا بود. زنان آنان، دوشيزگاني محجوب، همسراني كوشا، مادراني پُرزا و امين بودند و از آن‏جا كه زود وصلت مي‏كردند، فحشا به حدّاقل تخفيف پيدا مي‏كرد.¹⁷
بدون ترديد مبناي حجاب در شريعت يهود، آيات تورات بود كه بر حجاب تأكيد مي‏نمود. كاربرد واژه «چادُر» و «برقع» كه به معناي روپوش صورت است، در آن آيات، كيفيت پوشش زنان يهودي را نشان مي‏دهد. تورات تشبه مرد و زن به يكديگر را نهي نموده، مي‏گويد:متاع مرد بر زن نباشد و مرد لباس زن را نپوشد؛ زيرا هر كه اين را كند، مكروه «يَهْوَه» خداي تو ست.¹⁸ بي‏حجابي سبب نزول عذاب معرفي شده است؛
خداوند مي‏گويد: از اين جهت كه دختران صهيون متكبرند و با گردن افراشته و غمزات چشم راه مي‏روند و به ناز مي‏خرامند و به پاي‏هاي خويش خلخال‏ها را به صدا مي‏آورند* بنابراين خداوند فَرْق سر دختران صهيون را كَلْ خواهد ساخت و خداوند عورت ايشان را برهنه خواهد نمود* و در آن روز، خداوند زينت خلخال‏ها و پيشاني‏بندها و هلال‏ها را دور خواهد كرد* و گوشوارها و دستبندها و روبندها را * و دستارها و زنجيرها و كمربندها و عطردان‏ها و تعويذها را * و انگشترها و حلقه‏هاي بيني را * و زخوت نفيسه و رداها و شال‏ها و كيسه‏ها را * و آينه‏ها و كتان نازك و عمامه‏ها و برقع‏ها را * و واقع مي‏شود كه به عوض عطريّات، عفونت خواهد شد و به عوض كمربند، ريسمان و به عوض موي‏هاي بافته، كَلي و به عوض سينه‏بند، زنّار پلاس و به عوض زيبايي، سوختگي خواهد بود * مردانت به شمشير و شجاعانت در جنگ خواهند افتاد * و دروازه‏هاي وي، ناله و ماتم خواهند كرد و او خراب شده، بر زمين خواهد نشست.¹⁹
افزون بر موارد فوق، در كتاب مقدس، وجوب پوشاندن موي سر²⁰ لزوم پرهيز از زنان فريبكار و بيگانه²¹، نهي از لمس و تماس²² و واژه چادر^23، نقاب²⁴ و برقع²⁵ آمده است؛ به عنوان نمونه در مورد عروس يهودا مي‏خوانيم: پس رخت بيوكي را از خويشتن بيرون كرده، برقعي به رو كشيده و خود را در چادري پوشيد و به دروازه عينايم كه در راه تمنه است، بنشست.²⁶
در «تلمود» اصلي‏ترين كتاب فقهي كه به گفته ويل‏دورانت، اساس تعليم و تربيت يهود²⁷ است، نيز بر لزوم پوشاندن سر از نامحرمان، لزوم سكوت زن و پرهيز از هرگونه آرايش براي ساير مردها²⁸، پرهيز از نگاه زن به مردان بيگانه، 29 اجتناب از نگاه مرد به زنان نامحرم30 و لزوم پرهيز از هر امر تحريك‏آميز،³¹ تأكيد شده است.
برابر حكم سخت‏گيرانه تلمود، اگر رفتار زن فضيحت‏آميز باشد، شوهر حق دارد او را بدون پرداخت مبلغ كتوبا(مهريه) طلاق دهد و زناني كه در موارد زير به رفتار و كردار آنها اشاره مي‏شود، ازدواجشان باطل است و مبلغ كتوبا (مهريه) به ايشان تعلّق نمي‏گيرد؛ زني كه از اجراي قوانين ديني يهود سرپيچي مي‏كند و في‏المثل بدون پوشاندن سرِ خود، به ميان مردان مي‏رود، در كوچه و بازار پشم مي‏ريسد و با هر مردي از روي سبك سري به گفت‏وگو مي‏پردازد. زني كه در حضور شوهر خود، به والدين او دشنام مي‏دهد و زن بلند صدا كه در خانه با شوهر خود به صداي بلند درباره امور زناشويي صحبت مي‏كند و همسايگانِ او مي‏شنوند كه چه مي‏گويد.³²
برخورد حضرت موسي(ع) با دختران شعيب كه به آنان فرمود تا پشت سر او حركت كرده، از پشت سر، او را به منزل پدرشان هدايت كنند، و نيز سيره عملي يهوديان مبني بر استفاده از چادر و برقع و روبند، تفكيك و جدا بودن محل عبادت زنان از مردان در كنيسه، ناشايسته شمردن اشعاري كه در تمجيد زيبايي زنان سروده شده است و ايراد خطابه توسط زنان از پشت پرده، بيانگر كيفيت شديد و سخت‏گيرانه حجاب نزد يهوديان است.
حجاب در آيين مسيحيت
مسيحيت نه تنها احكام شريعت يهود در مورد حجاب را تغيير نداد، بلكه قوانين شديد آن را استمرار بخشيد و در برخي موارد، قدم را فراتر نهاد و با سخت‏گيري بيشتري وجوب حجاب را مطرح ساخت؛ زيرا در شريعت يهود، تشكيل خانواده و ازدواج امري مقدس محسوب مي‏شد و طبق نوشته ويل دورانت، در سن بيست سالگي اجباري بود؛³³ اما از ديدگاه مسيحيت قرون اوّليه، تجرّد، مقدس شمرده مي‏شد.³⁴ بنابر اين مسيحيت، براي از بين بردن زمينه هرگونه تحريك و تهييج، زنان را به صورت شديدتري به رعايت كامل پوشش و دوري از هر گونه آرايش و تزيين فراخواند. برابر متون تاريخي، چادر و روبند، براي همگان ـ حتّي براي خاتون‏هاي اشراف ـ ضروري بود و در اعياد نيز كسي آن را كنار نمي‏گذاشت؛ بلكه با طلا و نقره و پارچه‏هاي زربفت آن را تزيين مي‏نمودند و حتّي براي تفريح نيز با حجب و حياي كامل در مجالس انس و يا گردش‏هايي دور از چشم نامحرمان، شركت مي‏جستند.
انجيل در موارد فراوان، بر وجوب حجاب و پوشش تأكيد و پيروانش را به تنزّه از اِعمال شهوت و عفاف فراخوانده است؛ در انجيل مي‏خوانيم: همچنين زنان پير در سيرت متقي باشند و نه غيبت‏گو و نه بنده شراب زياده، بلكه معلمات تعليم نيكو* تا زنان جوان را خِرَد بياموزند كه شوهر دوست و فرزند دوست باشند* و خردانديش و عفيفه و خانه‏نشين و نيكو و مطيع شوهران خود كه مبادا كلام خدا متهم شود*³⁵
در «كتاب مقدس» در مورد لزوم آراستگي به حيا و كنار نهادن آرايش ظاهري چنين آمده است: همچنين زنان، خويشتن را بيارايند به لباسِ مزّين به حيا و پرهيز؛ نه به زلف‏ها و طلا و مرواريد و رختِ گران‏بها* ...زن با سكوت به كمال اطاعت تعليم گيرد* و زن را اجازت نمي‏دهم كه تعليم دهد يا بر شوهر مسلّط شود؛ بلكه در سكوت بماند*³⁶
همچنين اي زنان، ...* و شما را زينت ظاهري نباشد از بافتن موي و متحلّي شدن به طلا و پوشيدن لباس * بلكه انسانيت باطني قلبي در لباس غير فاسد، روح حليم و آرام كه نزد خدا گرانبهاست * زيرا بدين گونه زنان مقدسه در سابق نيز كه متوكل به خدا بودند، خويشتن را زينت مي‏نمودند.³⁷
افزون بر موارد پيشين، «عهد جديد» نيز لزوم پوشاندن موي سر، به ويژه در مراسم عبادي،³⁸ لزوم سكوت به ويژه در كليسا،³⁹ با وقار و امين بودن زن ⁴⁰و نهي از نگاه ناپاك به بيگانگان را خاطرنشان ساخته، مي‏گويد: كسي كه به زني نظر شهوت اندازد، همان دم، در دل خود با او زنا كرده است * پس اگر چشم راستت، تو را بلغزاند، قلعش كن و از خود دور انداز؛ زيرا تو را بهتر آن است كه عضوي از اعضايت تباه گردد، از آن كه تمام بدنت در جهنم افكنده شود*⁴¹
دستورات ديني پاپ‏ها و كاردينال‏هاي مسيحي كه بر اساس آن پوشاندن صورت الزامي و تزيين موي سر و آرايش آن و تنظيم آنها در آيينه و سوراخ نمودن گوش‏ها و آويختن گلوبند، خلخال، طلا و دستبند قيمتي، رنگ نمودن مو و تغيير صورت ظاهري ممنوع بود، شدت بيشتري رانشان مي‏دهد.⁴²
در مورد سيره عملي زنان مسيحي، دائرة المعارف لاروس مي‏گويد: دين مسيحي، براي زن، خِمار را باقي نهاد؛ وقتي وارد اروپا شد، آن را نيكو شمرد. زن‏ها در كوچه و وقت نماز، خمار داشتند. در قرون وسطي، خصوصاً قرن نهم، خمار رواج داشت. آستين خمار، شانه زن را پوشيده، تقريباً به زمين مي‏رسيد. اين عادت تا قرن سيزدهم باقي بود.⁴³
ويل دورانت نيز در مورد سيره عملي زنان مسيحي چنين مي‏نويسد: ساق پاي زنان چيزي نبود كه در ملأ عام و يا رايگان به چشم خورد.... البسه بانوان در مجالس تورنه، موضوع مهمّي براي روحانيون بود كه كاردينال‏ها، درازي جامه‏هاي خواتين را معيّن مي‏كردند. هنگامي كه كشيشان چادر و روبند را يكي از اركان اخلاقيات عيسوي دانستند، به دستور زن‏ها، چادرها را از مشمش ظريف و حرير زربفت ساختند... .⁴⁴
تصويرهايي كه از پوشاك مسيحيان و زنان اروپا به جا مانده، به وضوح حجاب كامل زنان را نشان مي‏دهد.⁴⁵
حجاب در آيين اسلام
بدون شك، پوشش زن در برابر مردان بيگانه، يكي از ضروريات دين اسلام است. قرآن كريم مي‏فرمايد: «و به بانوان باايمان بگو چشم‏هاي خود را فروپوشند و عورت‏هاي خود را از نگاه ديگران پوشيده نگاه دارند و زينت‏هاي خود را، جز آن مقداري كه ظاهر است، آشكار نسازند و روسري‏هاي خودرا بر سينه خود افكنند و زينت‏هاي خود را آشكار نسازند؛ مگر براي شوهرانشان، پدرانشان، پدر شوهرانشان، پسرانشان، پسران همسرانشان، برادرانشان، پسر برادرانشان، پسر خواهرانشان، زنان هم‏كيششان، كنيزانشان و مردان سفيهي كه تمايلي به زنان ندارند و كودكاني كه از امور جنسي بي‏اطلاعند و پاهاي خود را بر زمين نكوبند تا زينت‏هاي پنهانشان آشكار شود و همگي به سوي خداوند توبه كنيد اي موءمنان؛ باشد كه رستگار شويد».⁴⁶ افزون بر آن، در آيات ديگر، پوشيدگي كامل اندام^،47 نيك و شايسته، با وقار و بدور از تحريك سخن گفتن و دوري از آرايش‏هاي جاهليت نخستين،⁴⁸ توصيه شده است.
در روايات نيز پوشيدن جامه بدن‏نما و نازك نزد نامحرم⁴⁹، آرايش و استعمال عطر در خارج از خانه⁵⁰، اختلاط فساد برانگيز زن و مرد⁵¹، دست دادن و مصافحه با نامحرم⁵²و تشبه به جنس مخالف ⁵³ منع شده است و مردان با غيرت،⁵⁴ به هدايت و كنترل همسر و دختران، عفّت نسبت به زنان مردم⁵⁵ و دوري از چشم‏چراني توصيه شده‏اند.
پس معلوم شد كه تفاوت اساسي حجاب اسلامي با حجاب اديان گذشته، در اين است كه اسلام وجوب پوشش زنان را متناسب با شئونات انسان، با تعديل و نظم مناسب و به دور از افراط و تفريط، سهل‏انگاري مضرّ يا سخت‏گيري بي‏مورد به جامعه بشري ارزاني داشته است. حجاب اسلامي همچون حجاب مورد توصيه پاپ‏ها، به معناي حبس زن در خانه يا پرده‏نشيني و دوري از شركت در مسايل اجتماعي نيست؛ بلكه بدين معناست كه زن در معاشرت خود با مردان بيگانه، موي سر و اندام خويش را بپوشاند و به جلوه‏گري و خودنمايي نپردازد تا در جامعه، غريزه آتشين جنسي تحريك نگردد؛ بلكه در محيط خانواده، اين غريزه به صورت صحيح ارضا گردد.

پاورقيها:

15. ويل دورانت، تاريخ تمدن، ج12، ص66 .

 

17. همان، ص63.

 

14. عبدالرسول عبدالحسن الغفّار، المرأه المعاصره، چاپ سوم، ص40.

 

16. ويل دورانت، تاريخ تمدن، ج12، ص62 .

 

11. خرده اوستا، فصل آفرينگان دهمان.

 

1. روم، آيه 30.

 

10. «سدره» از نه پاره پارچه سفيد و نازك دوخته شده و در زير پيراهن، چسبيده به بدن پوشيده شود. سدره كه در اوستا (ستره) ناميده شده، به معناي آن نيز هست. علماي اسلام نيز براي بيان حكم حجاب از واژه ستر استفاده كرده‏اند. «كُشتي»، كمربند باريكي است كه از پشم گوسفند بافته شده و بايد پيوسته آن را بر روي سدره به كمر بندند؛ موءبد موبدان، رستم شهرزادي، دين و دانش، انجمن زرتشتيان تهران، سال 1357.

 

12. سالنماي 1372، چاپ انجمن زرتشتيان تهران، ص10.

 

18. تورات، سفر تثنيه، باب 22، فقره 5.

 

13. وشنوه‏اي، حجاب در اسلام، ص59، به نقل از السيرة الحلبيه، ج2، ص49.

 

19. تورات، كتاب اشعياء نبي، باب سوم، فقره 16 ـ 26.

 

27. ويل دورانت، تاريخ تمدن، ج12، ص34.

 

25. تورات، كتاب غزل‏هاي سليمان، باب 4، فقره 1.

 

29. همان، ج1، ص492.

 

23. همان مدرك، باب سوم، فقره 15.

 

26. تورات، سفر پيدايش، باب 38، فقره 14 و 15.

 

20. تورات، سفر اعداد، باب 5، فقره 18.

 

2. اعراف، آيه 27.

 

22. تورات، كتاب امثال سليمان نبي، باب ششم، فقره 1 ـ 10 و 20 ـ 26.

 

21. تورات، كتاب روت، باب دوم، فقره 8 ـ 10.

 

24. تورات، كتاب اشعياء نبي، باب 47، فقره 1 و 2.

 

28. همان، ص31.

 

35. انجيل، رساله پولس بتيطس، باب دوم، فقره 1 ـ 6 .

 

3. شهيد مطهري، جهان‏بيني توحيدي، ص 75.

 

34. شايان ذكر است كه اكنون مسيحيت، ازدواج را براي تمام مسيحيان مقدس مي‏شمرد و تنها آن را براي پاپ و اسقف‏هاي كليسا ممنوع مي‏داند.

 

32. راب اماكهن، گنجينه‏اي از تلمود، ص186، ميشناكتوبوت 6 :7.

 

31. همان، ج12، ص28.

 

37. انجيل، رساله پطرس رسول، باب سوم، فقره 1 ـ 6 .

 

33. ويل دورانت، تاريخ تمدن، ج 1، ص 439.

 

36. انجيل، رساله پوليس به تيموناوءس، باب دوم، فقره 9 ـ 15.

 

38. انجيل، رساله اول پولس رسول به قرنتيان، باب يازدهم، فقره 1 ـ 17.

 

39. همان، باب چهاردهم، فقره 34 ـ 36.

 

30. همان، ص30.

 

40. انجيل، رساله پولس رسول به تيموناوءس، باب سوم، فقره 11.

 

44. ويل دورانت، تاريخ تمدن، ج 13، ص 498 ـ 500، با اندكي تصرف و تلخيص.

 

43. مهذب، زن و آزادي، ص 65.

 

47. احزاب، 59.

 

48. احزاب، آيه 32.

 

42. دكتر حكيم الاهي، زن و آزادي، ص 53.

 

45. براون و اشنايدر، پوشاك اقوام مختلف، ص 116.

 

4. جليل ضياءپور، پوشاك باستاني ايرانيان از كهن‏ترين زمان، ص 17 ـ 26 و ص51، 54، 56..

 

49. سنن ابي‏داوود، ج2، ص383.

 

46. سوره نور (24)، آيه 31.

 

41. انجيل متي، باب اول، فقره 28 ـ 30.و باب هجدهم، فقره 8 ـ 10.

 

5. جليل ضياءپور، پوشاك زنان ايران، ص 64 ـ 194.

نظرات شما عزیزان:

موضوعات مرتبط: <-CategoryName->
برچسب‌ها: <-TagName->